انیمه شهر شرور؛ ترکیبی از بلید رانر و دنیای قشنگ نو (انیمه منتخب) - سفر بریم

داستان شهر شرور در یک جهان خیالی می گذرد. زمانی که انسان ها با موجودات اهریمنی یک معاهده صلح امضا نموده اند و با خوبی در کنار هم زندگی می نمایند. حال این معاهده به خاتمه اعتبار خود نزدیک شده است و قرار است دوباره تمدید گردد. اما موجودات اهریمنی می خواهند با سنگ اندازی و شرارت های مختلف، مانع تمدید این معاهده شوند. تاکی رنزابورو و ماکیه، دو شخصیت اصلی این داستان هستند که به ترتیب انسان و موجود اهریمنی هستند. آن ها که نگهبان سیاه هستند، وظیفه دارند از یکی از اعضاء کلیدی این معاهده محافظت نمایند.

اولین ویژگی که در شهر شرور بیشتر از همه جلب توجه می نماید، طرحی بصری خاص و متمایز آن است. سازندگان این انیمه خیلی کوشش نموده اند ماهیتی متمایز و ناآشنا به جهان داستانی خود بدهند، و انصافا هم در این زمینه بسیار پیروز عمل نموده اند. در کمتر انیمه ای می توان چنین وسواس و دقتی را در طراحی بصری و محیطی مشاهده کرد. این ویژگی به ویژه در صحنه های فرودگاه و هتل، بیشتر از بقیه به چشم می آید. به قول چارلز سالمون منتقد، کاواجیری با چنان دقتی فیلم را ساخته است که گویی مشغول ساخت یک فیلم واقعی بوده است. این وسواس او وقتی ارزش خودش را نشان می دهد که یک واقعیت مهم را در نظر داشته باشیم، این که انیمه های آن سال ها اقبال چندانی در بازارهای بین المللی نداشتند و اصلا فرصتی برای دیده شدن پیدا نمی کردند. اکران اصلی آن ها در ژاپن و در برترین حالت، کشورهای نزدیک مثل کره بود. اما کاواجیری بدون توجه به این مسائل، همانند یک کارگردان حرفه ای، طوری فیلم خود را ساخته است که انگار قرار است آخرین فیلم او باشد!

شهر شرور از نظر داستانی، ایده های جالب زیادی دارد که رد شان را در خیلی از فیلم های مطرح می توان مشاهده کرد. مثلا هم زیستی مسالمت آمیز انسان ها و موجودات بیگانه و ماموران مخفی که وظیفه محافظت و کنترل این موجودات را دارند، ایده ای است که دقیقا در مجموعه فیلم های مردان سیاه پوش دیده می گردد. با توجه به این که اولین قسمت مردان سیاه پوش در سال 1997 اکران شد، هیچ بعید نیست این فیلم از شهر شرور الهام گرفته باشد. حتی داستان مصور اصلی که منبع اقتباس مردان سیاه پوش بوده است هم اولین نسخه اش در سال 1990 (سه سال بعد از نمایش انیمه کاواجیری)، منتشر شده است. البته هالیوودی ها در اقتباس از انیمه ها خیلی متفرعن هستند و معمولا چیزی را گردن نمی گیرند!

رابطه بین تاکی و ماکیه، یکی از نقاط قوت شهر شرور است. این دو در دو جهانی متفاوت هستند و هیچ درک و احساسی نسبت بهم ندارند. ولی کم کم رفیق می شوند و فداکاری های زیادی برای هم می نمایند. وجه اشتراک این دو شخصیت این است که هردو می خواهند صلح را برقرار نگه دارند و جهان را در جهت همین راستا فعلی اش، راهنمایی نمایند. اما بدون این که چیزی از داستان لو بدهیم، باید اعتراف کرد که صحنه تونل یکی از بخش های قابل توجه فیلم است که عمق تازه ای به شخصیت ماکیه می دهد. رابطه آن ها بعد از اتفاقات آن صحنه، وارد یک سطح دیگر می گردد. از آن جا به بعد است که تاکی تصمیم می گیرد به هر قیمتی که شده، جان ماکیه را حفظ کند.

همانند خیلی از انیمه های آن موقع، شهر شرور هم تاکید زیادی روی خشونت و برهنگی و عناصر شهوانی دارد. کم مخاطب بودن انیمه در آن سال ها باعث شده بود که انیمه سازها هرکاری دوست دارند انجام دهند. انیمه برای این افراد، همانند یک زیرزمین خالی و مخفی برای بچه ها بود که در آن می توانستند هر شرارتی دوست دارند انجام دهند. شهر شرور هم پر از دستمایه های این چنینی عجیب و غریب است. خیلی هایشان به خوبی در فیلم جای گرفته اند و نقش زیادی در افزایش جذابیت فیلم دارند، ولی برخی هایشان نامتعارف و نامانوس هستند و هیچ توجیهی برای چرایی وجودشان در این انیمه، نمی توان پیدا کرد. این فرآیند پاک شدن انیمه ها از عناصر این چنینی هم نکته قابل توجهی است که می توان در فرصتی دیگر، به صورت مفصل تر به سراغش رفت. قطعا هیچ فشاری از بالا روی انیمه سازها نبوده است و خودشان در طول این چند دهه، کم کم به این نتیجه رسیدند که بهتر است این دستمایه ها را کنار بگذارند. به حدی که الان دیگر به سختی می توان چنین چیزهایی را در انیمه های امروزی مشاهده کرد. احتمال زیاد یکی از دلایل توسعه چنین عناصری در انیمه های آن موقع، تاثیرپذیری از فیلم های صورتی بوده است. فیلم صورتی موجی بود که در اواسط دهه 1960 در ژاپن آغاز شد و تا چند دهه ادامه داشت، این فیلم ها شامل برهنگی و خشونت فراوانی بودند و بی پروایی نامتعارفی در آن ها دیده می شدند. قطعا وقتی جریان اصلی سینمای یک کشور را چنین موجی در بر گرفته است، انیمه ها هم از ترکش های در امان نخواهند بود.

یک نسخه دوبله شده و سانسور شده از شهر شرور در غرب هم اکران شد. واکنش منتقدها به آن عموما مثبت بود. خیلی ها بی پروایی و جسارت سازندگان فیلم در به کارگیری چنین ایده ای را تحسین می کردند، پرداخت قوی و فرایند پرهیجان داستان هم از دیگر بخش هایی بود که مورد توجه منتقدان نهاده شد. البته خشونت و برهنگی بیش از حد، از جمله مواردی بود که مورد انتقاد منتقدان نهاده شد. خیلی ها معتقد بودند شهر شرور بیشتر از همه تحت تاثیر فیلم بلید رانر و رمان جهانی قشنگ نو آلدوس هاکسلی بوده است.

جالب این است که در سال 1992 تای کیت ماک کارگردان، یک فیلم سینمایی واقعی بر اساس انیمه شهر شرور ساخت. در این فیلم که همان شهر شرور نام داشت، داستانش در هنگ کنگ می گذشت و نام موجودات اهریمنی، رپتر بود. اتفاقا فیلم بدی هم نشد. حدودا ده میلیون دلار فروش داشت و واکنش منتقدان هم به آن، با کمی اغماض، مثبت بود. ولی باز هم بهتر است به سراغ شهر شرور اصلی بروید که یوشیاکی کاواجیری با نهایت وسواس و دقت ساخته است!